Sử dụng trí tuệ nhân tạo để soạn bài giảng: Nên hay không?

Oneway.vn – Trí tuệ nhân tạo đang nhanh chóng thay đổi cách chúng ta làm mọi thứ: từ viết lách, giao tiếp đến nghiên cứu học tập. Đối với các mục sư đang lãnh đạo Hội Thánh, làn sóng công nghệ này cũng mang theo nhiều câu hỏi lớn về việc soạn bài giảng.

Giờ đây, chỉ cần nhập vài câu lệnh, các công cụ trí tuệ nhân tạo sẽ nhanh chóng giúp chúng ta tìm ý tưởng, phác thảo dàn ý, thậm chí soạn ra hẳn một bài giảng hoàn chỉnh. Nhưng liệu mục sư có nên dựa vào những công cụ này để chuẩn bị bài giảng không? Và nếu có, thì ranh giới đạo đức nên được đặt ở đâu?

Công nghệ và sự công chính khi soạn bài giảng

Công nghệ AI mở ra nhiều hứa hẹn, nhưng cũng tiềm ẩn không ít nguy cơ khi nếu chúng ta dùng để chuẩn bị bài giảng. Câu hỏi đặt ra là: làm sao để các mục sư tận dụng sự hỗ trợ của công nghệ mà vẫn giữ trọn sự công chính thuộc linh

Chuẩn bị một bài giảng không chỉ là viết ra vài trang nội dung, đó là cả một hành trình thuộc linh đầy sâu nhiệm. Mục sư cần phải dành thời gian đắm mình trong Lời Chúa, cầu nguyện để tìm sự hướng dẫn, suy gẫm lẽ thật thần học, và rèn tập tấm lòng nhạy bén trước nhu cầu của Hội Thánh. Nhưng vì áp lực giảng dạy hằng tuần, thậm chí có khi phải giảng nhiều bài trong một tuần, nên đôi khi mục sư buộc phải tìm kiếm sự hỗ trợ từ các nguồn sẵn có.

Các công cụ AI hứa hẹn sẽ giúp giảm bớt gánh nặng ấy. Chỉ với vài câu lệnh, một mục sư có thể nhanh chóng soạn dàn ý, diễn giải các phân đoạn Kinh Thánh, tìm ý tưởng ví dụ minh họa, hoặc đơn giản hóa những khái niệm thần học phức tạp bằng ngôn từ dễ hiểu hơn. Đối với nhiều người, AI giống như một “trợ thủ” đắc lực, giúp tinh giản giai đoạn nghiên cứu và sắp xếp những ý tưởng rời rạc thành một bài giảng mạch lạc.

Khi được sử dụng đúng cách, AI có thể trở thành công cụ hỗ trợ giúp bài giảng rõ ràng và hiệu quả hơn.

Ranh giới mong manh giữa hỗ trợ và thay thế

Mối lo ngại về mặt đạo đức nảy sinh khi AI bắt đầu thay chúng ta suy nghĩ, thậm chí còn “cầu nguyện” giúp chúng ta! Tham khảo tài liệu trong quá trình chuẩn bị bài giảng là điều hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, giao phó toàn bộ công việc giải nghĩa hay sự soi dẫn thuộc linh cho một cỗ máy lại là chuyện vượt quá giới hạn.

Giảng dạy Kinh Thánh không chỉ đơn thuần là truyền đạt nội dung; đó là công việc bày tỏ Lời Chúa được hình thành qua quá trình đào sâu nghiên cứu, cầu nguyện và sự khôn ngoan Chúa ban trong chức vụ.

Nếu một mục sư chỉ đơn thuần sao chép nguyên văn nội dung do AI tạo ra và giảng lại y hệt, thì cho dù bài giảng ấy có được sắp xếp mạch lạc và đúng về mặt thần học, nó vẫn thiếu đi tính chân thật, sự xác tín, và mối dây liên kết bởi Thánh Linh – những yếu tố xây dựng nên chức vụ giảng dạy trung tín.

Hơn nữa, cách làm này cũng đặt ra vấn đề về sự chính trực. Người nghe thường mặc nhiên cho rằng bài giảng họ đang nghe chính là công khó thuộc linh của người giảng, chứ không phải là sản phẩm của một công cụ AI. Lúc này, tính minh bạch trở nên vô cùng quan trọng: nếu máy móc đã góp phần đáng kể vào sứ điệp này, thì liệu chúng ta có nên công khai thừa nhận điều đó?

Tính nguyên bản, vấn đề đạo văn, và thẩm quyền thuộc linh

Có một rủi ro lớn khi quá dựa dẫm vào AI để soạn bài giảng, đó là nguy cơ đạo văn ngoài ý muốn. Các công cụ AI được huấn luyện từ khối lượng nội dung trực tuyến khổng lồ, trong đó có rất nhiều tài liệu không được ghi nguồn hoặc thậm chí đã bị đạo văn. Khi sử dụng văn bản do AI tạo ra, mục sư có thể vô tình giảng lại ý tưởng hoặc cách diễn đạt nguyên gốc của người khác mà không hề trích dẫn nguồn.

Điều này không chỉ vi phạm trách nhiệm đạo đức, rằng phải ghi nhận và tôn trọng công lao của người khác, mà còn gây nguy hại đến chính uy tín của mục sư. Hội Thánh mong muốn người chăn thuộc linh chia sẻ Lời Chúa từ chính tấm lòng và tâm trí mà Đức Chúa Trời ban cho, chứ không phải từ một thuật toán vô danh được “nhào nặn” từ hàng ngàn bài giảng trên mạng.

Vượt lên trên vấn đề đạo văn là một câu hỏi sâu sắc về thẩm quyền thuộc linh. Bài giảng không đơn thuần là một bài diễn thuyết, mà là công bố Lời Đức Chúa Trời cho dân sự Ngài, thông qua một người đã dốc lòng nghiên cứu phân đoạn Kinh Thánh và tìm biết sứ điệp Chúa truyền. AI có thể bắt chước văn phong, giọng điệu và cấu trúc, nhưng nó không thể tranh đấu, cầu nguyện, hay phân định đúng sai. Nếu một sứ điệp không được “sinh ra” qua quá trình tranh chiến thuộc linh, thì liệu đó có thật sự được gọi là giảng dạy Lời Chúa hay không?

Phân định vai trò đúng đắn của AI

Điều này không có nghĩa là các mục sư phải hoàn toàn tránh dùng công nghệ khi soạn bài giảng. AI vẫn có thể là một trợ thủ đắc lực, nhất là ở những khía cạnh phụ trợ, không mang tính cốt lõi. Chẳng hạn, AI có thể giúp tìm ý tưởng cho phần ví dụ minh họa, soạn câu hỏi thảo luận cho nhóm nhỏ, hoặc cung cấp thông tin về bối cảnh văn hóa hay lịch sử.

Mục sư cũng có thể dùng AI để kiểm tra xem bài giảng có rõ ràng không, hoặc diễn đạt lại những khái niệm thần học phức tạp bằng ngôn từ đơn giản hơn. Trong trường hợp này, AI đóng vai trò như một “biên tập viên” hoặc “trợ lý nghiên cứu”, chứ không thay thế hoàn toàn công việc của người giảng dạy.
Điều quan trọng cần ghi nhớ là: mục sư phải xem AI như một công cụ hỗ trợ, chứ không nên dùng nó để thay thế cho quá trình phát triển thuộc linh và trách nhiệm trong chức vụ.

Câu hỏi định hướng giúp giữ sự công chính khi sử dụng AI

Các mục sư có thể dùng những câu hỏi sau để đánh giá xem việc sử dụng AI để soạn bài giảng có đang ở trong giới hạn đạo đức hay không:

Tôi có trực tiếp suy gẫm Lời Chúa và tìm kiếm sự hướng dẫn của Thánh Linh trước khi sử dụng AI chưa?

Tôi đang dùng AI để giúp cấu trúc bài giảng rõ ràng hơn, hay để rút ngắn công khó thuộc linh của mình?

Nếu có người hỏi, liệu tôi có sẵn sàng chia sẻ mức độ đóng góp của AI trong bài giảng không?

Tôi đã rà soát và chỉnh sửa toàn bộ nội dung do AI tạo ra để đảm bảo tính chính xác về thần học và sự chân thật thuộc linh chưa?

Sứ điệp này có được đặt nền trên sự hiểu biết, kinh nghiệm trong chức vụ và niềm tin Kinh Thánh của chính tôi không?

Những câu hỏi này đóng vai trò như hàng rào bảo vệ, giúp tránh lệ thuộc quá mức quá mức vào AI, để rồi vô tình đánh mất lòng trung tín.

Công cụ nào cũng có giới hạn

AI sẽ tiếp tục tồn tại, và các ứng dụng của nó trong chức vụ sẽ ngày càng mở rộng. Nhưng việc giảng dạy không chỉ là truyền đạt thông tin, đó là công tác lãnh đạo thuộc linh và công bố Lời Chúa cho Hội Thánh. Dù AI có thể hỗ trợ một số khâu trong quá trình chuẩn bị bài giảng, nó không thể nào thay thay thế tấm tâm trí, tâm linh và tấm lòng của một mục sư quyết tâm trung tín trong việc giải nghĩa và truyền đạt Lời Chúa.

Các mục sư cần phải luôn tỉnh thức, khiêm nhường và minh bạch khi sử dụng những công cụ này. Cuối cùng, ranh giới đạo đức trong việc soạn bài giảng không nằm ở công cụ máy móc, mà ở phẩm cách và sự kêu gọi của chính người rao giảng Lời Chúa.

Dịch: Esther Võ
(Nguồn: churchleaders.com)